Żywienie

Co to jest ksyloza?

Ksyloza to naturalny konserwant występujący w produktach roślinnych. Ksyloza powszechnie występuje w roślinach i jest obecna w różnych częściach, takich jak łodygi, liście, owoce, korzenie i nasiona. Jest to cukier niemal bezkaloryczny, o wyjątkowo niskim indeksie glikemicznym, a także akariogenny, czyli nie powoduje próchnicy.
Bardzo ważne jest, aby nie mylić ksylozy i ksylitolu, są to dwie zupełnie inne substancje.

Ksyloza nie jest syntetyczną substancją, a jej obecność ma na celu poprawę trwałości karmy.

Konserwacja bez sztucznych substancji:

Stosowanie ksylozy w karmach dla zwierząt umożliwia konserwację karmy bez konieczności dodawania sztucznych substancji chemicznych.

Poprawa trwałości i świeżości:

Obecność ksylozy ma na celu poprawę trwałości karmy, co oznacza, że produkt może zachować świeżość przez dłuższy czas.

Śladowe ilości:

W naszych karmach stosujemy śladowe ilości ksylozy ok. 0,1%.

Dążymy do zapewnienia jak najlepszych warunków żywieniowych dla zwierząt, dlatego wykorzystujemy naturalny składnik, jakim jest ksyloza. Badania naukowe potwierdzają jej bezpieczeństwo, a obecność tego cukru drzewnego pozwala nam utrzymać wysoką jakość karmy bez konieczności dodawania sztucznych substancji konserwujących. Dzięki temu nie tylko zyskujemy dłuższy okres trwałości produktu, ale również dbamy o zdrowie i dobrostan zwierząt. Zachęcamy do konsultacji z weterynarzem w przypadku pytań dotyczących żywienia, ponieważ profesjonalne zdanie lekarza weterynarii jest kluczowe dla indywidualnych potrzeb każdego zwierzęcia.

Ksyloza jest wymieniona w Reg. UE 575/2011, w którym podano wykaz materiałów paszowych, które mogą być stosowane w produkcji karmy dla zwierząt domowych (dopuszczalna jest ksyloza).

Metabolizm ksylozy u psów

Jelito psa skutecznie wchłania ksylozę (Annegers 1968, Cherbut i in. 1986). Około godzinę po doustnym podaniu ksylozy stężenie w surowicy u psów jest maksymalne (Nix i in., 1993; Rodríguez i in. 2009) w zależności od podanej dawki (Nix i in., 1993). Ksyloza przez psy wydalana jest z moczem i nie jest ponownie wchłaniana (Jolliffe i in., 1932). Ponad 50% ksylozy podanej doustnie lub dożylnie pojawia się w moczu psa (Hall i Batt, 1996; Streeter i in., 2002, Frias i in., 2012), prawdopodobnie wraz z jej metabolitami, co sugeruje, że pozostała część jest metabolizowana w organizmie. Ustalone szlaki metaboliczne sugerują, że wchłonięta ksyloza może zostać przekształcona w glukozę, między innymi za pomocą ksylitolu i fruktozo-6-fosforanu jako półproduktów. Zatem ksyloza może dostarczać energii ATP, choć znacznie mniej w porównaniu z glukozą. Znaczna część kalorii ze spożycia ksylozy jest tracona z moczem, podczas gdy metaboliczna przemiana aldopentozy w kierunku wytwarzania ATP jest stosunkowo nieefektywna. W celu rozpuszczenia i wydzielania bilirubiny z żółcią, wątroba psów i kotów sprzęga produkt degradacji hemu z glukozą lub ksylozą (Spivak i Carey 1985; Sommerer i in., 1988; Dawes I in., 1989). Prawdopodobnie proces ten stanowi szlak wydalania ksylozy. Zdolność psów do syntezy ksylozy w organizmie jest całkiem możliwa, gdyż obserwowano utratę ksylozy z dróg żółciowych u rosnących psów żywionych częściowo oczyszczoną, kompletną karma pozbawioną (prawdopodobnie) ksylozy (Ontko i Phillips, 1958).

Ksyloza w karmach dla psów i kotów

Ksyloza pojawia się na liście składników karm dla psów i kotów. Co najmniej trzy marki mokrej karmy dla psów deklarują ksylozę jako składnik. Ksyloza może być stosowana jako aromat smakowy w mokrych karmach. Jako składnik węglowodanów złożonych, ksyloza może występować zarówno w materiałach paszowych, jak i dodatkach do karmy karmy dla zwierząt domowych (Beynen 2019b).

Ksyloza w babce płesznik

Skład komponentowy karm dla psów i kotów często wykazują babkę płesznik, błonnik babki płesznik, całe nasiona lub łuski. W przypadku suchej karmy deklarowany poziom zawartości babki płesznik (łuski) wynosi zwykle < 0,3%. Psyllium jako składnik funkcjonalny karmy dla zwierząt domowych jest często łączone z oświadczeniem dotyczącym zdrowia jelit. Weterynaryjne diety na schorzenia przewodu pokarmowego mogą również zawierać babkę płesznik. Nasiona psyllium są małe, ważą ok 1,3 mg, a łuska stanowi około 20% (Madgulkar i in., 2014, Qaisrani i in., 2014). Łuski zawierają 90% węglowodanów, z których około cztery piąte są rozpuszczalne (Marlett i Fischer 2003). Rozpuszczalne i nierozpuszczalne frakcje tych polisacharydów zawierają odpowiednio około 66 i 3% ksylozy (Marlett i Fischer 2003). Ze względu na wysoką zawartość rozpuszczalnych arabinoksylanów, łuski babki płesznik mają bardzo dużą zdolność wiązania wody i dlatego znacznie pęcznieją w środowisku wodnym.

Dwa opublikowane badania na psach dotyczyły działania babki płesznik w diecie na przewód pokarmowy, ale zastosowano w nich wysokie, niepraktyczne dawki. Dodatek 6% babki płesznik w suchej karmie przyspieszał opróżnianie żołądka i pasaż treściwy jelitowej (Roussel i in., 1996). Sucha karma zawierająca 2 lub 4% zmielonych nasion babki płesznik zwiększała objętość i wilgotność kału psów (Tortola i in., 2009). Bakterie kałowe psów jedynie w umiarkowanym stopniu fermentowały rozpuszczalne włókno łusek babki płesznik (gumę psyllium) (Sunvold i in., 1995), co potwierdza obserwacje in vivo u innych gatunków.

Ksylitol

Oczyszczona ksyloza jest materiałem wyjściowym do produkcji ksylitolu, substytutu cukru. Uwodornienie ksylozy, podczas produkcji przemysłowej lub metabolizmu, oznacza, że aldopentoza przekształca się w ksylitol, polialkohol składający się z pięciu hydroksylowanych atomów węgla. W dużych dawkach ksylitol może powodować ostre zatrucie u psów, ale przypuszcza się, ze może to dotyczyć tylko osobników nadwrażliwych. Na rynku dostępna jest karma dla kotów składająca się z wymieszanych, chrupiących i miękkich krokietów, która zawiera ksylitol wraz z glicerolem. Być może dodaje się ksylitol jako środek utrzymujący wilgoć, wspomagając tym samym działanie glicerolu (Beynen 2019a). Co najmniej jedna weterynaryjna karma dentystyczna dla psów zawiera ksylitol jako inhibitor bakterii płytki nazębnej.

U psów maksymalne stężenie ksylitolu w surowicy występowało około 20 minut po podaniu doustnym ksylitolu (Kuzuya i in., 1969). Po podaniu dożylnym prawie 20% pojawiało się w moczu (Asano I in., 1977). Biochemicznie ksylitol wchodzi do metabolizmu komórkowego i przekształca się w glukozę, podobnie jak jego prekursor, ksyloza. Ksylitol dodaje się do niektórych produktów piekarniczych jako zamiennik cukru oraz do pasty do zębów jako inhibitor wzrostu bakterii płytki nazębnej. Zastosowanie ksylitolu w bezcukrowych gumach do żucia łączy w sobie obie właściwości. Dodatek 0,005% ksylitolu do wody pitnej dla kotów zmniejsza powstawanie płytki nazębnej (Clarke 2006). U psów wielokrotnie obserwowano ostre zatrucie ksylitolem po przypadkowym spożyciu dużej ilości gumy do żucia, muffinek zawierającej ksylitol lub słodzika w proszku (Dunayer 2004, Dunayer i Gwaltney-Brant 2006b). Z doświadczenia amerykańskiego ośrodka kontroli zatruć zwierząt (Dunayer 2006a) wynika, że psy z kliniczną hipoglikemią spożywały > 0,1 g ksylitolu/kg masy ciała, a psy z niewydolnością wątroby > 0,5 g/kg. Być może zatrucia te dotyczyły psów z nadreaktywnością na ksylitol. Ksylitol podawano również dożylnie psom laboratoryjnym w pojedynczych dawkach we wspomnianym zakresie toksycznym. Powodował on hiperinsulinemię i hipoglikemię, ale nie zgłaszano objawów klinicznych u psów (Kuzuya i in., 1969; Asano I in., 1977; Kuzuya i in., 1966).

Podsumowanie

Ksyloza jest monosacharydem naturalnie występującym w wielu produktach roślinnych. Wchłaniana jest w jelitach ale w około 50% wydalana wraz z moczem. W organizmie ksyloza może być metabolizowana do glukozy lub stanowić bezpośrednie źródło do wytwarzania energii ATP. W karmach dla psów jej głównym źródłem są ziarna zbóż, nasiona babki płesznik. W produktach tych występują głównie w formie arabinoksylanów w połączeniu z arabinozą i stanowią źródło włókna, a zatem wykazują klasyczny efekt prebiotyczny – wpływają na funkcjonowanie przewodu pokarmowego i mikrobiom. Pomimo tego, że ksyloza oczyszczona jest wykorzystywana do produkcji ksylitolu, czyli toksycznej substancji prawdopodobnie dla nadwrażliwych psów, nie należy mylić tych substancji. Nie wykazano dotychczas negatywnego działania ksylozy zawartej w karmie na zdrowie psów, dlatego również jej dodatek do karmy uznaje się za bezpieczny.